Ayrıntılı Ultrason (İleri Düzey Ultrason – Detaylı Ultrason) Nedir?
Ayrıntılı ultrasonografiye, ileri düzey ultrasonografi, ikinci düzey ultrason (2. düzey ultrason), detaylı ultrasonografi de denilmektedir. Halk arasında 3 boyutlu ultrason (3d), 4 boyutlu ultrason (4d), büyük ultrason olarak da adlandırılmaktadır. Ayrıntılı ultrasonografi, gebeliği takip eden kadın doğum doktoru tarafından ultrasonda şüpheli bir durum saptandığı veya anne adayının doğumsal kusurlu bebek doğurma açısından yüksek risk altında olduğu (ileri anne yaşı, anne adayında şeker hastalığı, ilaç kullanımı bulunması gibi) durumlarda anne karnındaki bebekte şüphelenilen sakatlıkların tespit ve tanısına yönelik bebeğin ultrasonografik olarak yapılan muayenesidir.

Ayrıntılı Ultrasonu Kim Yapar?
Ayrıntılı ultrasonografi (ikinci düzey ultrason – detaylı ultrasonografi), rahim içerisindeki fetusun bir nevi muayenesidir. İdeali, bu konuda uzmanlaşmış Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı yani Perinatoloji uzmanı (Maternal Fetal Tıp uzmanı - yüksek riskli gebelik uzmanı) tarafından yapılmasıdır. Yine bazı ülkelerde ve ülkemizde radyologlar tarafından da yapılmaktadır.

Ayrıntılı Ultrasonu Bu Konuda Uzmanlaşmış Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanının Yapmasının Avantajı Nedir?
Genellikle hamilelik sırasında bebekte bir sorun saptandığı zaman bu konuda neler yapılabileceğini sizlere anlatacak ve rahim içerisindeki bebeğe müdahaleyi yapacak kişiler yüksek riskli gebelikler (Maternal Fetal Tıp ve Perinatoloji) ile uğraşan “Perinatolog”lardır. En baştan bir Perinatoloğa yapacağınız başvuru, doktor doktor dolaşıp boş yere vakit geçirmenizi önleyecek ve bebeğinizin sorununu hakkında son sözü söyleyebilecek kişiden konsültasyon (danışma) hizmeti almanızı sağlayacaktır.

Ayrıntılı Ultrason Gebeliğin Hangi Döneminde Yapılır ?
Ayrıntılı ultrasonografi (ikinci düzey ultrason – detaylı ultrasonografi) için ideal yapılma zamanı 16. ile 20. gebelik haftaları arasındadır. Teknik olarak 13’üncü hamilelik haftasından sonra herhangi bir dönemde yapılabilir. Ancak çok erken veya geç yapıldığı zaman bazı organların değerlendirilmesi yeterli olamaz. Yeterli değerlendirmenin yapılamadığı bazı durumlarda, gebenin 3-4 hafta sonra tekrar değerlendirilmesi gerekebilmektedir.

Ayrıntılı Ultrason İle Nelere Bakılır?
Ayrıntılı ultrasonda (ikinci düzey ultrason – detaylı ultrasonografi) anne karnındaki bebekte baş, beyin, beyin boşlukları, beyincik, yüz bölgesi, boyun bölgesi, kollar ve bacaklar, omurga kanalı (nöral tüp), göğüs kafesi, kalp, karın ön duvarı ve içindeki yapılar ve genital bölge ayrıntılı olarak değerlendirilir. Değerlendirme sırasında incelenmek istenen bölge ultrason ile değişik kesitler alınarak taranır. Bu taramada bebeğin her bölgesi ayrı ayrı, ve kendi içinde detaylı olarak değerlendirilerek sakatlık (anormallik) açısından incelenir.

Anne Karnındaki Bebekte Anomali (Anormallik, Sakatlık) Ne Sıklıkta İzlenir ?
Normal şartlar altında yüz gebeliğin yaklaşık ikisinde (%2-3) bebekte anomali (anormallik, sakatlık) vardır. Bu oran, tek yumurta ikizlerinde ve akraba evliliği sonucu olan hamileliklerde iki katına (%4-5) çıkmakta olup, tüp bebek yöntemi ile döllenmiş bebeklerde ise sakatlık görülme oranı %3'tür.

Ayrıntılı Ultrason İle Bebekteki Hangi Yapısal Anomaliler (Anormallikler, Sakatlıklar) Anne Karnında Tespit Edilebilir Mi?
Tecrübeli ellerde gerçekleştirilecek ayrıntılı ultrason muayenesi ile bebekte (fetüs) var olabilecek şu sakatlıklar hamilelikte (anne karnında) tespit edilebilir;

• Kafatası ve kafa içi problemler, beyin dokusunun gelişimsel bozuklukları, beyin boşluklarının genişlemesi (örn: beyinin parçalarında eksiklik, kafada su toplanması vs.)
• Yüz ve yüze ait sakatlıklar (örn: göz boşluğunun olmaması, yüzdeki yarıklar, dudak yarıkları vs.)
• Omurganın gelişimsel bozuklukları (örn: belde açıklık, kemiklerde eğrilik veya eksiklik vs.)
• Göğüs ve karın boşluğuna ait sakatlıklar (örn: iç fıtık, dış fıtık, akciğer ve karaciğer problemleri, mide ve bağırsaklara ait problemler, böbrek ve idrar kesesine ait problemler vs.)
• El ve ayaklardaki kemik sayıları ve şekil bozukluğu (kol ve bacak kemiklerinde eksiklik, elde ve ayakta içe - dışa dönüklük vs.)
• Bebeğin içinde bulunduğu suya ve plasentaya (eş) ait problemler (suyun azalması veya artması, plasentanın anormal yerleşimi vs.)
• Bebek kalbinin belirgin yapısal gelişim bozuklukları. Ancak ayrıntılı ultrason muayenesi sırasında kalp genellikle yeterince görüntülenemediğinden detaylı olarak incelenemez. Bebek kalbinin detaylı değerlendirilmesi (fetal ekokardiyografi) sıklıkla 21-22. gebelik haftaları arasında yapılır.

Ayrıntılı Ultrason İle Bebekteki Yapısal Anomalilerin (Anormallikler, Sakatlıklar) Ne Kadarı Anne Karnında Tespit Edilebilir?
Ayrıntılı ultrasonografi (ikinci düzey ultrason – detaylı ultrasonografi), ultrasonu yapan doktora oldukça bağımlı bir muayene yöntemidir. Önem sırasına göre sıralanacak olursa en önemli nokta ultrasonu yapan doktorun tecrübesi, ikincisi hamile anne ve fetusun durumu ve üçüncüsü ise ultrasonografi cihazının kalitesidir. Optimum şartlarda, en tecrübeli doktorlarca yapılan ayrıntılı ultrason muayenesinde bile bebekteki doğumsal kusurların ancak %70-80'i tespit edilebilir. Bunun nedeni bebeklerde görülen bazı doğumsal kusurların ultrasonografide bulgu vermemesi veya çok zor görülebilen bulgular vermesi ve bebekteki bir kısım doğumsal kusurların da sonradan ortaya çıkmasıdır. Bebekteki bazı doğumsal kusurlar ilk belirtilerini doğum sonrası (erken veya geç) dönemde bile verebilirler.

Ayrıntılı Ultrason Muayenesinde 3 Boyutlu (3d) veya 4 Boyutlu (4d) Ultrasonografik Uygulama Gerekir Mi?
Ayrıntılı ultrason (ikinci düzey ultrason – detaylı ultrasonografi) uygulaması esnasında doktor için esas olan 3 boyutlu (3d) veya 4 boyutlu (4d) ultrason kesitleri değil, iki boyutlu ultrasonografi yani iki boyutlu ultrason kesitleridir. Uygulama esnasında uzunlamasına (1. boyut) ve enlemesine (2. boyut) kesitler alınarak bebeğin iç organları hakkında fikir sahibi olunur. Hekim gerçek zamanlı (real time) olarak ihtiyaç duyduğu ultrason kesitlerini alarak bebeği inceler.

Bebeğin yüz, vücut, el ve ayaklarının hamile anne ve baba tarafından belirgin olarak algılanmasını sağlayan üç boyutlu (3d) ve dört boyutlu ultrason (4d) görüntülerinin, aslında tıbbi olarak anatomik taramada pek de yeri yoktur. Anne ve baba, 3 boyutlu (3d) ve 4 boyutlu ultrason (4d) görüntülerinde bebeklerini daha iyi algılayıp gördükleri için, yanlış olarak hekimin de bu kesitlerde bebek hakkında daha fazla bilgi sahibi olacağını zannederler. Oysaki doktorlar bebek hakkındaki tıbbi bilgileri 2 boyutlu ultrason kesitlerini değerlendirerek edinirler. Üç boyutlu (3d) ve 4 boyutlu ultrason (4d) uygulamaları tıbbi olarak sadece bazı özel durumlarda, bebeğin bir organının değişik kesitlerinin aynı anda değerlendirilmesi gerektiğinde kullanılır.

Kısaca unutulmamalıdır ki ayrıntılı ultrason muayenesinde gelişmiş bir ultrason cihazından ziyade, daha önemli olan ultrasonda gördüğünü değerlendirip klinik bulgularla birleştirebilecek olan ve ne yapacağını bilen deneyimli bir hekimdir. Ultrason cihazı sadece bu amaca hizmet eder. “Önemli olan bakmak değil görebilmektir”.

Ayrıntılı Ultrason İncelemesi Ne Kadar Sürer?
Gelişmiş bir ultrasonografi cihazı ve en önemlisi bu konuda tecrübeli bir doktor eşliğinde bu işlem yaklaşık 15- 30 dakika sürmekte olup işlemin bebeğe herhangi bir zararlı etkisi yoktur.